leerdam

Waterlinie Experience Tour

Geplaatst op

Deze tour bestaat uit meer dan 280 km fietsplezier langs de Oude Hollandse Waterlinie. Van Gorinchem tot Muiden en weer terug via Nieuwersluis, Woerden, Oudewater, Schoonhoven en Nieuwpoort, verdeeld in 8 dagtrajecten!

Hevige gevechten hebben langs deze Linie plaatsgevonden tijdens het rampjaar 1672. Ontdek deze spannende gevechtshistorie van de moeder der Waterlinies via vestingsteden, schansen, inundatievelden, sluizen. Rust lekker uit op een van de vele terrasjes onderweg of in een landelijke B&B. Leuk om te combineren met een museumbezoek.

Totaal route

Dagtraject 1: Van Gorinchem naar Schoonhoven
De route start in Gorinchem, één van de best bewaard gebleven vestingsteden van de Oude Hollandse Waterlinie met een belangrijke strategische functie. Samen met het kleine vestingstadje Woudrichem verdedigden zij de rivier tegen vijandelijke troepen, die via het water of via de hoger gelegen oeverwallen Holland zouden kunnen binnenvallen. Ze kregen hierdoor de bijnaam van Twin Cities, net zoals het authentieke vestingstadje Nieuwpoort en het zilverstadje Schoonhoven. In Nieuwpoort als in Schoonhoven kunt u heerlijk overnachten en eten om aan te sterken voor de tweede etappe.

Deel 1

Dagtraject 2: Van Schoonhoven naar Zwammerdam
Vanuit Schoonhoven fiets je langs het prachtige riviertje de Vlist, onderweg kom je langs de Koeneschans. Nu bijna niet voor te stellen, maar tijdens het rampjaar 1672 een belangrijk onderdeel van de Oude Hollandse Waterlinie. Maak gebruik van de VR paal en krijg een beeld hoe het vroeger was. Verderop kom je door Haastrecht en via Gouda, ook wel de achterkant van de Waterlinie genoemd, kom je uiteindelijk in Zwammerdam. Waar de Fransen flink huisgehouden hebben in 1672.  

Deel 2

Dagtraject 3: Van Zwammerdam naar Wilnis (TOP Pondsbroekersluis)
Nu komen we in een soort niemandsland. We volgen de grens tussen Zuid-Holland en Utrecht. Vroeger is hier hevig gestreden, nu een oer-Hollands landschap met weidse uitzichten, knotwilgen, koeien en heel veel water. Stel je voor dat de polders die je nu ziet allemaal onder water stonden. Een grote watervlakte tussen Holland en de vijand. Onderweg kom je langs twee voormalige posten: de Groene Jonker en Woerdens Verlaat.

Deel 3

Dagtraject 4: Van Wilnis naar Weesp
We beginnen in het polder- en plassenlandschap en geleidelijk komen we meer in bebouwd gebied. De stad komt weer dichterbij. We komen door het prachtige plaatsje Weesp. Na de belegering vin 1672 door de Fransen wordt besloten om er een echte vestingstad van te maken met grachten en vier bastions. Dit traject is een ultieme combinatie van stad en land, vesting en inundatie.

Deel 4

Dagtraject 5: Van Weesp via Muiden naar Breukelen
Als we Weesp verlaten fietsen we richting Muiden en komen we langs nabijgelegen forten zoals Hinderdam en Uitermeer. Met uitzicht op het vele water en het Muiderslot kan er een goede voorstelling gemaakt worden van hoe de Waterlinie eruit gezien heeft ttv 1672 met het Muiderslot als icoon. Het slot dat de vesting zo goed verdedigd heeft in de oorlog van 1672-1673. De vestingwerken zijn redelijk goed bewaard gebleven met nog elf bastions, enkele goed zichtbare beren in de gracht (een gemetselde dam in een vestinggracht) en een ravelijn (een versterkt eiland gelegen in de vestinggracht) met daarop het zogenaamde Muizenfort.

Deel 5

Dagtraject 6: Van Breukelen naar Oudewater
Breukelen wordt wel het mooiste dorp van Utrecht genoemd, gelegen langs water en een historisch centrum is het een super plek om te overnachten en vandaar uit verder te fietsen door het weidse plassengebied met weidevogels en koeien om zo in het Oudhollandse stadje Oudewater te komen. Waar het altijd levendig en gezellig is.  

Deel 6

Dagtraject 7: Van Oudewater naar Kinderdijk
Je fietst vandaag van Utrecht naar Zuid-Holland. Als je er niet op let zie je niet veel verschillen. Het blijft uiterst groen en weids en er is altijd water om je heen. Vroeger was dit grensgebied vaak het strijdtoneel tussen de Graven van Holland en de Bisschoppen van Utrecht. Water werd veelal ingezet in de strijd. Door water af te dammen konden overstromingen bij de buren plaatsvinden of handelsstromen letterlijk droog gelegd worden.

Deel 7

Dagtraject 8: Van Kinderdijk naar Gorichem
Kinderdijk, wie is er niet geweest… Een imposant fenomeen waar vele toeristen op af komen. Een staaltje waterschapskunsten die de Hollanders als geen ander beheersen. Nog steeds draaien en malen sommige molens. Met de molens en de wind in de rug word je weer naar Gorinchem geblazen, waar een heerlijk terrasje op je wacht.

Deel 8

Vestingstedenroute Leerdam-Heukelum-Asperen

Geplaatst op

Leerdam lag in de Middeleeuwen op een belangrijke en strategische plaats in het machtsgebied van de heren van Arkel, tussen Holland en Gelre in. Het stadje had in de 15e en 16e eeuw veel te lijden van de Arkelse en Gelderse oorlogen.

De Oude Hollandse Waterlinieroute

De Oude Hollandse Waterlinie ontstond in de Gouden Eeuw (1600-1700) en moest het regeringscentrum (Den Haag) en het economische centrum (Amsterdam) in het gewest Holland beschermen. Een laag water van bij circa 30 bij 50 centimeter zou het land voor een leger onbegaanbaar en voor schepen onbevaarbaar maken. Deze linie liep van Noord-Brabant tot aan de Zuiderzee bij Muiden. Bij de doorgangen – zoals dijken en wegen – lagen vestingsteden en kleinere verdedigingsposten. Deze vestingsteden werden eind 17e eeuw extra versterkt met grachten en wallen.

Toen op 12 juni 1672 het Franse leger met 120.000 man de Republiek binnenviel, werd een enorm gebied tussen Biesbosch en Zuiderzee onder water gezet. Deze waterlinie werd een succes, maar het onder water zetten veroorzaakte ook heel veel schade en ellende, vooral voor de boeren.

Leerdam lag in de Middeleeuwen op een belangrijke en strategische plaats in het machtsgebied van de heren van Arkel, tussen Holland en Gelre in. Het stadje had in de 15e en 16e eeuw veel te lijden van de Arkelse en de Gelderse oorlogen.

Vrijstad Leerdam

Zuidwal met woningen

In de 16e eeuw werd Leerdam, samen met Buren een soevereine bezitting van de Prins van Oranje. Dat is tot op de dag van nu zo gebleven: koning Willem Alexander voert nog steeds de adellijke titel ‘Graaf van Leerdam’!

Leerdam kreeg zo een bijzondere positie. De inwoners betaalden geen belasting aan de Staten van Holland en zonder vergunning van de prins mocht er geen krijgsvolk worden gelegerd. Bovendien was de stad evenals Vianen en Culemborg een vrijstad waar misdadigers onder bepaalde voorwaarden een tijdelijke toevlucht konden zoeken.

Van de middeleeuwse vestingwerken van Leerdam is niet veel bewaard gebleven, afgezien van de hoekige grondvorm van de stad en straatnamen als Westwal, Noordwal en Oostwal. De belangrijkste restanten vinden we aan de Zuidwal, waar de oude stadsmuur aan de rivier de Linge grenst. De andere muren van de stad zijn in de 19e eeuw gesloopt. In 1738 zijn drie torenwoninkjes gebouwd, ook wel muizentorentjes genoemd.

De stad speelde later geen bijzonder grote rol in de verdediging van Holland. Toch werd de

stad met de nabijgelegen Diefdijk in de 18e eeuw opgenomen in de plannen van de Oude Hollandse Waterlinie. De fortificaties langs de Diefdijk herinneren ons daaraan.

Heukelum, Merkestein en Asperen

Aan de overzijde van de Linge herinneren vestingstadjes als Heukelum en Asperen en kasteel De Merckenburg ons aan de strijd die hier in het Rampjaar 1672 werd geleverd. Heukelum werd al in de 13e eeuw van stadsmuren voorzien; deze zijn onlangs voor een deel gerestaureerd. In het Rampjaar 1672 hebben hebben de troepen van de Republiek het gehele land van Heukelum en Asperen onder water gezet door het doorsteken van de dijken. Daarmee werd verhinderd dat Franse garnizoenen zich konden aansluiten bij andere legeronderdelen. Het 13e-eeuwse kasteel De Merckenburg was één van de negen stamburchten van de familie Van Arkel die haar gebied tussen Holland en Gelre voortdurend moest verdedigen. In het Rampjaar 1672 viel de Merckenburg in handen van de troepen van Lodewijk XIV, die de inmiddels verouderde vesting in brand staken en plunderden. Alleen de middeleeuwse poorttoren overleefde die verwoesting. Later werd het kasteel in oude glorie herbouwd.

Ook Asperen had – als vrije heerlijkheid van het Huis Arkel – zwaar te lijden van grensoorlogen tussen Holland en Gelre. Binnen de muren van de stad lag kasteel Waddenstein, waar onder andere de Heren van Arkel woonden. In 1672 werd het door de Fransen opgeblazen. In 1893 werd op deze plek een romantisch herenhuis gebouwd, dat nu dienst doet als stadhuis.

Wandeling, 10 km

Wilt u de wandelroute maken? Hier een korte uitleg hoe u de digitale routebeschrijving te zien krijgt:

  • Klik met uw muis op deze downloadlink.
    Ook op de telefoon is het mogelijk om de website te openen. Druk daarvoor ook op de downloadlink.
  • Als u de QR-code wilt gebruiken, kunt u deze met de telefooncamera scannen. Open de camera app en houdt de QR-code goed in beeld. Na een paar seconden ziet u, als het goed is, de website in beeld komen. Druk op de link, nu ziet u de route voor u.
  • U kunt op de bezienswaardigheden drukken voor de audiofragmenten. Deze krijgt u ook automatisch te horen als u de wandelroute aflegt.
Kaart en beschrijving Vestingstedenroute Leerdam-Heukelum-Asperen

Waterlinieommetje Leerdam

Geplaatst op

Over Leerdam

Leerdam is een stad met een prettige mix van cultuur, natuur en historie. De historie is duidelijk waarneembaar door de vele historische bouwwerken zoals het Hofje van Aerden, de Grote Kerk en de stadsmuur en torens aan de Zuidwal. Op cultureel gebied staat Leerdam bekend als glasstad met het Glasmuseum en de Glasblazerij. Beide musea zijn zeker de moeite waard met hun gevarieerde aanbod aan glas en kristal. Qua natuur ligt Leerdam in een prachtige omgeving langs de Linge. Vanuit Leerdam zijn daardoor schitterende fiets- en wandeltochten te maken. Een tocht door het Lingegebied langs de vele historische boerderijen kan je niet missen!

Zuidwal met woningen

Van de middeleeuwse vestingwerken van Leerdam is niet zoveel bewaard gebleven, behalve de hoekige grondvorm van de stad en straatnamen als Westwal, Noordwal en Oostwal. De belangrijkste restanten vinden we aan de Zuidwal, waar de oude stadsmuren aan de rivier Linge grenzen. Van de muren die vroeger de stad omringden is slechts het gedeelte aan de zuidkant en een deel aan de westzijde bij Het Hofje bewaard gebleven. De rest is in de 19e eeuw gesloopt.

Op de plaats waar vroeger het kasteel van Leerdam stond werd in 1770-1772 het Hofje van Mevrouw Van Aerden gebouwd. Omdat het Hofje veel groter is dan het kasteel, werd zelfs een deel van de slotgracht gebruikt om het Hofje te kunnen bouwen.

Wandeling

De vele hoogtepunten in de binnenstad zijn goed te bezichtigen tijdens ons ‘ommetje’. Met een leuke route van 2,5 km wandel je langs alle bezienswaardigheden en historische plekken. Dankzij de korte afstand is het ommetje perfect voor gezinnen en beginnende wandelaars. Bent u uitgewandeld of gefietst? Dan kunt u terecht bij de gezellige cafés en restaurants in de historische binnenstad van Leerdam.

  1. Startpunt in het station van Leerdam. Het vroegere stationsgebouw, gebouwd in 1881-1883, werd in 1986 buiten gebruik gesteld en is tegenwoordig een restaurant. Pal ernaast verrees een nieuw, kleiner station, ontworpen door Cees Douma.
  2. Leerdam is de glasstad van het land. Op het Dokter Reilinghplein, nabij het voormalige stadskantoor, is een kunstwerk te zien waarvan de ornamenten onder andere monumenten en glasmeestertekens uitbeelden.
  3. De Lutherse kerk werd gebouwd in 1838. De Lutherse gemeente in de stad is een rechtstreeks gevolg van de glasindustrie: Boheemse glasblazers brachten in de 18e eeuw naast hun vakkennis ook hun geloof mee.
  4. Het Nationaal Glasmuseum aan de Lingedijk is gevestigd in het uit 1914 daterende woonhuis voor de directeur van de Glasfabriek Leerdam, P.M. Cochius, en in het ernaast gelegen huis van de financieel directeur van het bedrijf. Het museum heeft een grote collectie bijzonder glaswerk van de fabriek.
  5. In de Kerkstraat staan enkele belangrijke bouwwerken uit de 17e eeuw, zoals het Poorthuis en het Veerhuis. Het Poorthuis heeft aan de voorzijde een klokgevel. Tegen het Veerhuis stond oorspronkelijk de in 1863 gesloopte Veerpoort. Verder een Renaissance inrijpoort van een voornaam huis daterend uit de periode 1560-1575.
  6. Op nummer 67 het Hofje van Mevrouw Van Aerden, gebouwd in 1770-1772 op de plaats waar vroeger het kasteel van Leerdam stond. De grond werd geschonken door stadhouder Willem V. Maria van Aerden-Ponderus (1672-1764) liet een deel van haar aanzienlijke kapitaal na voor het stichten en onderhouden van een hofje voor alleenstaande vrouwen;  aan die bepaling van het testament is nooit getornd. De binnenvader en -moeder beheerden het Hofje en zagen toe op een correct gebruik. Zo wilde Mevrouw Van Aerden bijvoorbeeld niet, dat de dames mannelijk bezoek ontvingen! Het hofje is nog altijd in gebruik voor de doelgroep en behoort bij de belangrijkste historische bezienswaardigheid van de stad. Wel is inmiddels een trouw- en raadzaal voor de gemeente ingericht, terwijl de regentenkamer met haar zeldzame schilderijencollectie en de achtertuin voor het publiek toegankelijk zijn.
  7. Via de Huisgracht en de Hoogstraat naar de Zuidwal. Van de muren die vroeger de stad omringden zijn slechts het gedeelte aan de zuidkant en een deel aan de westzijde bij het Hofje bewaard gebleven. In 1738 zijn hier drie torenwoninkjes gebouwd, ook wel muizentorentjes genoemd.
  8. Een herbouwde houtloods is nu in gebruik bij de Glasblazerij Leerdam. In het pand worden demonstraties glasblazen gegeven.
  9. Via de Hoogstraat en de Markt terug naar de Kerkstraat, met de Grote Kerk.
  10. Museum Het Oude Raadhuis is een herenhuis, mogelijk daterend uit de 17e eeuw. Het was van 1832-1988 in gebruik als stadhuis.
  11. Aan de Noordwal 16 staat het voormalig ‘Slachthuis voor wrakvee,’ gebouwd rond 1935 naar ontwerp van architect Reijnders. Het sobere rijksmonument heeft bescheiden Art-decovormen.

Volg ons op sociale media

Contact

Aanmelden nieuwsbrief
Aanmelden nieuwsbrief partners

Oude Hollandse Waterlinie

De spannendste waterlinie van Nederland was ooit de meest succesvolle linie van Nederland. Nu vormt de Oude Hollandse Waterlinie een prachtig en uniek cultureel watererfgoed met vestingsteden, molens en gemalen, bruggen, sluizen en waterkeringen. De moeite waard om te bezoeken, beleven en beheren.

oudehollandsewaterlinie

913

© 2022 Stichting Oude Hollandse Waterlinie. Alle rechten voorbehouden. | Contact