Nieuwpoort

De naam Nieuwpoort is afgeleid van het Latijnse ‘Nova Portus’, ofwel ‘Nieuwe Haven’. Nieuwpoort is een van de kleinste Nederlandse vestingsteden en werd rond 1200 gesticht door de heren van Liesveld en Langerak. Nieuwpoort speelde een rol in het functioneren van de Oude Hollandse Waterlinie. In de 17e eeuw kreeg Nieuwpoort op voorstel van prins Willem III van Oranje wallen en grachten in een vesting met zes bastions.

Historie

Plattegrond Nieuwpoort

Kom eens kijken naar deze prachtige steden, gelegen binnen het Groene Hart.

Nieuwpoort is pas een echte vestingstad geworden toen het onderdeel van de Oude Hollandse Waterlinie (1672-1816) werd. Bij die transformatie werden vier hoekbastions en twee middenbastions op de hoge Lekdijk opgenomen Die laatste twee bastions waren uitgerust met opstellingsplaatsen voor de kanonnen, zogenaamde katten. n. Alleen aan de landzijde werd een stadspoort gebouwd. Verder is in die tijd om de vesting heen een brede stadsgracht gegraven. Aan de overkant van de rivier ligt vestingstad Schoonhoven. Nieuwpoort en Schoonhoven konden samen de Lek en dus de toegang tot Holland met hun geschut beheersen. Ook de toegangswegen en rivierdijken moesten vanuit de vestingen bewaakt worden. Het grondpatroon van de vesting, de hoge wallen met coupures (doorgangen), de bastions, de brede gracht en een zware beer (dam in de gracht) met monniken (obstakels om de doorgang te beletten) zijn goed bewaard gebleven. De vesting is een rijksmonument.

Een vol terras in het sfeervolle centrum van Nieuwpoort

Coupure bij het Hoofd

Eerder was hier aan de noordkant van Nieuwpoort een open verbinding naar de Lek. Toen de wal om de stad werd gebouwd, werd er ruimte voor het doorstromen van het water gelaten. Bij hoogwater moest dat gat echter afgesloten kunnen worden. De coupure bij de toegang tot het Hoofd is er nog en zo nodig kan deze ook nu nog met balken worden afgesloten.

Gravelandse Poort

Waar de Nieuwpoortseweg via een doorgang in de stadswal (coupure) de stad binnenkomt, stond de Gravelandse Poort. Ernaast lag de sluis waardoor het water van de Binnenhaven in de stadsgracht uitmondde. In 1795 brandde de poort af, nadat Franse troepen de stad waren binnengetrokken. Het slootje met daarlangs het grindpad, dat van de Nieuwpoortseweg naar het westen loopt, is het restant van een middeleeuwse stadsgracht.

Stadhuis

Stadhuis van Nieuwpoort met sluisje

Dit statige bouwwerk dateert van 1697. De gevel is opgetrokken uit eenvoudige bakstenen met aan de voorzijde een bordes. Het gebouw heeft smalle ramen met een roedenverdeling en luiken. Bijzonder is dat het stadhuis is gebouwd op een overkluizing van een inundatiesluis. De sluis diende om met het water uit de Lek delen van de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden onder water te kunnen zetten. Boeren waren in het Rampjaar 1672 niet erg gecharmeerd van de inundaties. Hun landerijen stonden maandenlang onder water en hoewel compensatie was beloofd, bleek dat in de praktijk niet altijd te worden uitbetaald. Sabotage om de inundaties tegen te werken kwam dan ook meerdere malen voor. De overwelfde sluis moest dit verzet van eigen bevolking voorkomen. De combinatie stadhuis en sluis is uniek in de wereld. Het stadhuis heeft nu een museale functie. De vaste collectie bestaat uit een pronkkamer uit 1900, een kabinet met inhoud uit 1750, diverse oude gereedschappen die in de streek gebruikt werden en een maquette van de vesting Nieuwpoort.

Het Arsenaal

Een arsenaal is een gebouw waar wapens en munitie worden geproduceerd en gerepareerd of opgeslagen liggen.Het Arsenaal in Nieuwpoort is in 1781 gebouwd. Het jaartal is te vinden boven de poortingang. Deze ingang wordt geflankeerd door twee lopen van een kanon, die dienst doen als schamppalen.

Nieuwpoort bezoeken?

Wandel het waterlinieommetje van circa 3,5 km om een goed idee van de vestingwerken te krijgen of bekijk het stadhuisje van binnen.

Kijk voor meer informatie op:

Historische Kring Nieuwpoort

Nieuwpoort 700 Plus

Vestingstad Nieuwpoort

Nieuwpoort

Voor meer informatie over het gebied, neem een kijkje op: www.groenehart.nl

Volg ons op sociale media

Contact

Oude Hollandse Waterlinie

De spannendste waterlinie van Nederland was ooit de meest succesvolle linie van Nederland. Nu vormt de Oude Hollandse Waterlinie een prachtig en uniek cultureel watererfgoed met vestingsteden, molens en gemalen, bruggen, sluizen en waterkeringen. De moeite waard om te bezoeken, beleven en beheren.


© 2022 Stichting Oude Hollandse Waterlinie. Alle rechten voorbehouden. | Contact