Schoonhoven

Aan de brede rivier de Lek ligt de grootste stad aan de Lek met een heldhaftig verleden: Schoonhoven. De stad is vooral bekend om zijn zilverindustrie en het werk van ambachtelijke goud- en zilversmeden. Het karakter van de stad, met een eeuwenoud stratenpatroon, havens en singels, monumenten en zilverwerkplaatsen vraagt om een ontdekkingstocht te voet.

Historie

Kaart van Schoonhoven uit 1743

Kom eens kijken naar deze prachtige steden, gelegen binnen het Groene Hart.

Voor het Rampjaar 1672 had Schoonhoven al een omwalling met drie bastions en een brede stadsgracht. Na de oorlog met de Fransen werd onmiddellijk een begin gemaakt met de verbe-tering van de stadsverdediging en kwamen ook de west-en noordkant van de stad aan bod. Het geheel van de omwalling bestond toen uit twee halfbastions bij de Lek en zes bastions in een boog om de stad. Schoonhoven was van toen af aan een vestingstad in de Hollandse Waterlinie. Dat duurde tot 1816. Na de opheffing van de vestingstatus werden de voormalige bastions ingericht tot onder meer wandelpaden, een park en een begraafplaats.

Vandaag de dag kan het tracé van de afgegraven vestingwal nog redelijk goed worden gevolgd aan de west- en noordkant van de historische stad en aan de noordoostkant zijn een deel van de oude gracht en een bastionstructuur bewaard gebleven.

Veerpoort

De Veerpoort stamt uit 1601 en is de enige van de vijf stadspoorten die nog overeind staat. De poort dankt zijn naam aan het veer

De Veerpoort

tussen Schoonhoven en Gelkenes aan de overkant van de Lek. De Veerpoort diende als afsluitbare coupure wat wil zeggen dat de houten deuren bij overstromingsgevaar konden worden gesloten. Voorheen gebeurde dat met balken. Die worden nu nog gebruikt om de deuren aan de binnenzijde te verankeren. In de poort staan op gedenktekens de waterhoogte van 1716 en 1953 aangegeven. Net buiten de poort staat het standbeeld van Olivier van Noort. Hij was in 1598 de eerste Nederlander die om de wereld zeilde. De laagste coupure in de waterkering van de Krimpenerwaard is de keersluis ten westen van de Veerpoort. Hierin zijn twee stel sluisdeuren aangebracht (geheel vernieuwd in 2012) die i.v.m. het risico van hoog water van oktober t/m maart gesloten zijn.

Doelenplein

Op het Doelenplein staat het Doelenhuis, gebouwd in 1779. Het was eeuwenlang de ontmoetingsplek voor de burgerwacht en de schutterij. Nadat de schutterij uit het gebouw vertrok, was het in gebruik als herberg, kostschool, kantongerecht en vanaf 1908 als waarborgkantoor voor platina, goud en zilver. Het Doelenhuis werd in 1985 gerestaureerd en heeft sindsdien een woonfunctie.

Het Arsenaal

In 1627 werd in een restant van een voormalige klooster een kazerne ingericht. In 1862 vond een grote verbouwing plaats; onder leiding van architect Oudijk werden de oost- en noordvleugel gebouwd, waardoor een u-vorm ontstond. Tot 1922 was de Artillerie Instructie Compagnie hier gehuisvest. Van 1946 tot 1950 herbergde de kazerne de dienstplichtigen die weigerden mee te vechten in de oorlog in Indonesië en vervolgens was tot 1966 het regiment van Heutz in de kazerne gevestigd. Sinds 1978 toont het Nationaal Zilvermuseum hier haar collectie.

De folder ‘Beleef de Vlist’

Koeneschans

Op het schiereiland in de Vlist, iets ten noorden van Schoonhoven, lag ooit een schans die deel uitmaakte van de Oude Hollandse Waterlinie. Het was een strategische plek in de Lopikerwaard, op een kruising van kades en waterwegen met de bijbehorende bruggen. Vanaf dit kruispunt werd naar het zuiden de Franse (keer)Kade aangelegd. De Koeneschans was min of meer een rond schiereilandje met aarden wallen. Vanaf deze schans konden, in geval van nood, de land- en waterwegen in de omgeving bewaakt worden. De naam ‘Koene’ doet vermoeden dat de eventuele bezetting van de schans uit dappere soldaten zou bestaan. Langs het veenriviertje de Vlist kunt u genieten van de vredige natuur, fraaie historische boerderijen en de pracht van oer- Hollandse vergezichten. Schansen, molens en gemalen, bruggen en dijken herinneren aan de Oude Hollandse Waterlinie. Ontdek te voet, per fiets of vanaf het water wat er hiervan nog te zien is in de omgeving rond de Vlist. Kijk voor meer informatie in deze folder: Beleef de Vlist. Deze folder is mede mogelijk gemaakt door Erfgoedhuis Zuid-Holland en Zuid-Hollands Landschap.

De Franse kade

Lange tijd werd gedacht dat tijdens het Rampjaar 1672 ook de Krimpenerwaard onder water werd gezet. Hiervoor zijn echter geen bewijzen te vinden. Wel staat vast dat het gebied rond de vestingstad Schoonhoven in 1672 is geïnundeerd. Deze onderwaterzetting werd mogelijk doordat aan de westkant van de stad een keerkade was opgeworpen. Dankzij deze opgeworpen kade bleven de polders rond Schoonhoven dus in 1672 onder water staan. Na het vertrek van de Franse troepen werden veel onderdelen van de linie weer opgeruimd. Alleen de structuur van de linie bleef in stand om ‘by gelegentheyt’ weer tot leven te kunnen worden gebracht. Op een kaart uit 1727 staat de kade aangegeven met de vermelding: “In den Jaren 1672 heeft hier een kade gelegen, tot Waterkeeringe”. Over deze verdwenen Franse Kade is dus weinig bekend en is op kaarten nauwelijks aanwijsbaar. Toch is de kade van groot belang geweest, want hij heeft de Krimpenerwaard in 1672 voor een rampzalige overstroming behoed.

Schoonhoven bezoeken?

Wandel het waterlinieommetje van circa 4 km om een goed idee van de vestingstad te krijgen.

Kijk voor meer informatie op:

Voor meer informatie over het gebied, neem een kijkje op: www.groenehart.nl

Volg ons op sociale media

Contact

Oude Hollandse Waterlinie

De spannendste waterlinie van Nederland was ooit de meest succesvolle linie van Nederland. Nu vormt de Oude Hollandse Waterlinie een prachtig en uniek cultureel watererfgoed met vestingsteden, molens en gemalen, bruggen, sluizen en waterkeringen. De moeite waard om te bezoeken, beleven en beheren.


© 2022 Stichting Oude Hollandse Waterlinie. Alle rechten voorbehouden. | Contact