Naarden

Naarden kreeg in 1351 stadsrechten en is altijd de enige stad in het Gooi gebleven. Vanwege de strategische ligging op een zandrug tussen de Zuiderzee en het Naardermeer werd Naarden een versterkte stad (vesting). Tijdens de inzet van de Oude Hollandse Waterlinie in 1672 werd Naarden bezet door de Fransen, en in september 1673 is Naarden door het Nederlandse leger heroverd. De vesting werd daarna verbeterd en kreeg haar kenmerkende en prachtig bewaard gebleven stervormige plattegrond met dubbele omwalling, poortgebouwen en bastions. Naarden was sindsdien onderdeel van de Oude Hollandse Waterlinie. Het hele stadje ademt dit militaire verleden.

Historie

Plattegrond Naarden circa 1710

Kom eens kijken naar deze prachtige stad, gelegen binnen het Groene Hart.

In de 16de eeuw was Naarden een stad met een gracht, hoge muren, muurtorens en stadspoorten. In zowel de Tachtigjarige Oorlog als in het Rampjaar 1672 is de vestingstad ingenomen door vijandelijke legers en deels verwoest. Daarna is van de stad een van de meest moderne vestingen gemaakt met een dubbele omwalling (zogenaamde enveloppe). Tot de binnenwal behoren zes grote en bijzonder vormgegeven bastions met daar omheen een brede gracht en een buitenwal met een zigzag structuur. In de tweede helft van de 20ste eeuw is de vesting grondig gerestaureerd en daarmee is Naarden een van de best bewaarde vestingsteden in Europa.

Oude- en Nieuwe Hollandse Waterlinie

In de 17e-eeuwse vestingwerken waren enkele zaken opvallend afwezig. Er was geen bergruimte om de enorme hoeveelheid

Naarden Westwal

militaire goederen op te slaan die nodig waren om een vesting als Naarden in oorlogstijd te kunnen verdedigen. Hierin werd voorzien door de bouw van het Arsenaal op bastion Oud Molen (1688), later uitgebreid met een nieuwe vleugel, het Klein Arsenaal (1728). In de stad, maar grenzend aan de vestingwal, werden nog aangelegd het gebouw de Vijf Loodsen (afgebroken in 1950) en de Turfloods (1752).

Vanaf 1816 behoorde de stad bij de Nieuwe Hollandse Waterlinie en werd in 1873 met de verbetering van de vesting begonnen. Als eerste werd de versterking aan de kust van de Zuiderzee vernieuwd. Op de plaats van een oude versterking werd een heel nieuw fort gebouwd, het Ronduit, dat door een 200 meter lange aarden wal met de vesting werd verbonden. Fort en verbindingswal werden omgeven door een brede gracht. Ten zuidwesten van de stad werden de Batterijen aan de Karnemelksloot vernieuwd. Daarna werd de vesting zelf aangepakt; wallen werden verbreed en verhoogd. Op de wallen kwamen een groot aantal geschutopstellingen te staan en om te voorzien in de behoefte aan veilig onderkomen werden bomvrije gebouwen gebouwd van dik metselwerk, diep verscholen in de wallen van de vesting onder een dekking van metersdik aardewerk.

Het Arsenaal anno 21ste eeuw

Het Arsenaal

Het Arsenaal is gebouwd in 1688, kort na de voltooiing van de vesting. Het ontwerp van het gebouw werd goedgekeurd door stadhouder Willem III. Het is een rechthoekig gebouw rond een grote binnenplaats. Het Arsenaal was een bergplaats voor allerlei militaire goederen, van noodrantsoenen tot complete bruggen, kanonnen, geweren en sabels. Het plein naast het gebouw was ingericht als kogelpark, met rekken vol kanonskogels. In de Eerste Wereldoorlog diende het gebouw als kazerne voor de infanteriebezetting van de vesting en voor de hospitaalsoldaten van het achter het gebouw gelegen militaire ziekenhuis. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is het Arsenaal nog door de Duitse bezetter gebruikt als paardenmanege en autowerkplaats. In 1954 brak een brand uit die het gebouw volledig verwoestte. Alleen de muren bleven overeind staan. De noordvleugel, het Klein Arsenaal, bleef behouden. In 1958-’59 werd het gebouw hersteld en gerestaureerd waarbij gespaard gebleven oude eiken en grenen balken werden hergebruikt. Tegenwoordig is het in gebruik als showroom van Jan des Bouvrie.

Het Vestingmuseum

Het Nederlands Vestingmuseum is sinds 1955 gevestigd in en op Bastion Turfpoort op een terrein van twee hectare groot. Het is een openluchtmuseum met een deel boven en een deel onder de grond. In vier kelders, of kazematten, wordt aan de hand van spannende opstellingen uitleg gegeven over het belang van de forten en vestingen in Nederland. Tot de 2e Wereldoorlog is de vesting gebruikt als verdedigingswerk. Bijna alle gebouwen stonden in dienst van de militairen, hetzij als behuizing, hetzij ter ondersteuning zoals een arsenaal voor de kanonnen en een ziekenhuis.

Naarden bezoeken?

Breng vooral een bezoekje aan het vestingmuseum of maak een rondvaart. Verder heeft het stadje tal van woon- en antiekwinkels en gezellige plekjes om wat te drinken.

Kijk voor meer info op:

Volg ons op sociale media

Contact

Oude Hollandse Waterlinie

De spannendste waterlinie van Nederland was ooit de meest succesvolle linie van Nederland. Nu vormt de Oude Hollandse Waterlinie een prachtig en uniek cultureel watererfgoed met vestingsteden, molens en gemalen, bruggen, sluizen en waterkeringen. De moeite waard om te bezoeken, beleven en beheren.


© 2022 Stichting Oude Hollandse Waterlinie. Alle rechten voorbehouden. | Contact