Waterlinieommetje Oudewater

Bezoek vestingstad Oudewater! Het is niet alleen het oudste stadje van het Groene Hart, het is een sfeervolle en monumentale stad met talloze bezienswaardigheden. Voorbeelden zijn de Heksenwaag, het Touwmuseum, drie grote kerken en het Ooievaarsnest. De binnenstad kenmerkt zich door zijn vele prachtige panden met historische gevels. In de musea de Heksenwaag en Touwmuseum de Baanschuur wordt de historie van Oudewater verteld, welke teruggaat tot diep in de Middeleeuwen!

Oudewater, uniek stadje aan de IJssel

Ook Oudewater werd na het Rampjaar versterkt en uitgebouwd als vestingstad van de Oude Hollandse Waterlinie.  In de stadsplattegrond zijn die vestingwerken nog goed terug te vinden.  Het best bewaard is de Grote Gracht aan de oostkant van Oudewater. De Nieuwe Singel begrenst de oostelijke buitengracht. Aan de stadszijde loopt de Lange Burchwal: eens een Middeleeuwse stadsommuring.

Een strategisch object binnen de vesting vormde de Linschotersluis, met de naast gelegen Heulbrug uit 1767. Aan de overkant van de IJssel ging de omwalling verder als Westerwal. Dit 17^e-eeuwse halfbastion werd volledig omgeven door het water van de stadsgracht en de Hollandsche IJssel. Aan de noordkant verrees later de scheepswerf De Hollandsche IJssel. Net zoals in andere vestingsteden werden voormalige stadswallen gebruikt voor industriële doeleinden, stadsparken en begraafplaatsen. Maar Oudewater is de enige stad in de Oude Hollandse Waterlinie waar nog een goed functionerend fabriekscomplex op de oude wallen staat.

IZI TRAVEL

Wilt u de wandelroute maken via IZI-TRAVEL? Hier volgt een korte uitleg hoe u de digitale routebeschrijving te zien krijgt:

• Klik met uw muis op deze downloadlink.
  Ook op de telefoon is het mogelijk om de website te openen. Druk daarvoor ook op de downloadlink.
• Als u de QR-code wilt gebruiken, kunt u deze met de telefooncamera scannen. Open de camera app en houdt de QR-code goed in beeld. Na een paar seconden ziet u, als het goed is, de website in beeld komen. Druk op de link, nu ziet u de route voor u.

• U kunt op de bezienswaardigheden drukken voor de audiofragmenten. Deze krijgt u ook automatisch te horen als u de wandelroute aflegt.

KOMOOT

Wandeling

1. Startpunt is het parkeerterrein aan de Waardsedijk. Tegenover elkaar liggen hier de twee oude begraafplaatsen, beide op een restant van de enveloppe , een rond 1740 aangelegde extra beschermingswal om de oorspronkelijke vestingwal. Op de katholieke begraafplaats, de zuidelijke van de twee, ligt, iets links van de kapel, het graf van de schrijver Herman de Man (1898-1946),  vooral nog bekend van zijn in de Lopikerwaard spelende roman ‘Het wassende water’ uit 1925. Herman de Man is in Nederland min of meer vergeten, maar de meeste Oudewaternaren hebben nog een rijtje boeken van Herman de Man in hun boekenkast staan. .
2. De Nieuwe Singel loopt langs de oostelijke buitengracht. Halverwege de Singel bevindt zich een inham; tegenover deze inham lag het oostelijke middenbastion van Oudewater. Aan de overzijde zijn de arbeiderswoningen van de Lange Burchwal (de oude stadsommuring) te zien. Dit ‘rode dorp werd in 1921-1922 gebouwd naar een ontwerp van de beroemde architect Jan Wils.
3. In 1367 werd de Linschotersluis aangelegd binnen de stad. De bijbehorende sluiswachterswoning bevindt zich aan de Vinkenbuurt. De Heulbrug uit 1767 maakte deel uit van de omwalling, die de Lange Burchwal met de Biezenwal verbond. De naam Linschoterpoort herinnert nog aan de poort die hier tot in de 19e eeuw stond. Een afbeelding hiervan is te zien op het bord op het terras naast de brug.
4. De 16e-eeuwse Heksenwaag heeft Oudewater internationale faam gebracht. De stadswaag kreeg in 1545 van keizer Karel V het privilege om van hekserij verdachte personen te wegen.. Het vlakbij gelegen Arminiushuis herinnert aan het geboortehuis van de theoloog Jacobus Arminius (1559-1609), die als Jacob(us) Hermansz. in Oudewater werd geboren. Als hoogleraar in Leiden werd hij het boegbeeld van de ‘rekkelijken’ in een theologisch geschil rond de predestinatieleer. De ‘preciezen’ zouden als winnaars uit de bus komen. De remonstrantse broederschap kwam voort uit de volgelingen van Arminius’ gedachtegoed. Aan de Kromme Haven 2 is nog een restant van een Remonstrantse schuilkerk te zien.
5. Het Stadhuis op de Visbrug is herbouwd in 1588, na de verwoesting van 1575. Het gebouw is opgetrokken in Renaissancestijl en heeft een statig aanzien door het omvangrijke bordes. In de 19e eeuw werd het ingrijpend gerestaureerd en na een felle brand in 1968 volgde een nieuwe restauratie.
6. De Biezenwal maakt deel uit van de voormalige vestingwerken. In het verleden stond hier de stadsmuur van Oudewater. Waar de Biezenwal uitkomt op het Arminiusplein stond de Broeckerpoort. Een afbeelding daarvan is te vinden op het bord aan de muur van de Ontmoetingskerk.
7. Vanaf de Broeckerpoort, genoemd naar de polder Diemerbroek, ging de stadswal met een boog naar de Hollandsche IJssel en kruiste die met een stenen brug: de Goudse Boom, kort vóór de toren van de St.-Michaëlskerk. Aan de overkant van de rivier ging de wal verder als Westerwal. Daar zijn nog gedeelten van de voormalige stadsgracht te zien.
8. De Westerwal werd volledig omgeven door het water van de stadsgracht en de IJssel. Aan de noordkant werden in 1789 soldatenbarakken gebouwd en verrees later de scheepswerf De Hollandsche IJssel.
9. Het huidige Gasplein ligt aan de vroegere Zuiderwal; de gasfabriek is verdwenen, maar de vroegere directeurswoning is nog te zien (het witgepleisterde gebouw).
10.  Van de zuidelijke vestingwerken is alleen de sloot naast de Groenekade bewaard gebleven. Rond 1740 liet men hier een extra beschermingswal aanleggen om de oorspronkelijke vestingwal, een zogenaamde enveloppe.