Bodegraven-Reeuwijk en Fort Wierickerschans
Bodegraven-Reeuwijk is een prachtig waterrijk gebied met de Reeuwijkse Plassen en Oude Rijn als recreatieve trekpleisters. Langs de Oude Rijn tussen de dorpen Bodegraven en Nieuwerbrug ligt Fort Wierickerschans. De geschiedenis van het verdedigingswerk begint in het Rampjaar 1672, tijdens de inzet van de Oude Hollandse Waterlinie.
Het provinciale bestuur van Holland, de Staten, hadden prins Willem III van Oranje opgedragen om post te vatten bij de twee kanalen Enkele en Dubbele Wiericke en om deze te versterken met aarden schansen. De twee kanalen waren belangrijker voor de Oude Hollandse Waterlinie dan de vestingstad Woerden, die onverdedigd bleef en vervolgens lange tijd door de Fransen werd bezet. Door de aanwezigheid van prins Willem III groeide het legerkamp uit tot het onofficiële hoofdkwartier van de Oude Hollandse Waterlinie.
In december 1672 trokken de Fransen vanuit het bezette Woerden over de bevroren polders ten noorden van de Oude Rijn door de Oude Hollandse Waterlinie. De oversteek was geen succes: ruim de helft van de Fransen moest terugkeren naar Woerden omdat het ijs te zwak was om hun paarden, sleeën en andere materialen te dragen. Het Franse plan om naar Den Haag te trekken was daardoor onmogelijk geworden. De Fransen plunderden de dorpen Zwammerdam en Bodegraven en trokken zich langs de Oude Rijn terug naar Woerden. Dat kon omdat de Nederlanders hun posten aan de rivier hadden verlaten uit vrees omsingeld te worden.
De schansen aan de Oude Rijn waren namelijk gebouwd tegen een aanval vanuit het oosten, maar waren aan de westkant open en onverdedigd. Direct na de Franse veldtocht werd daarom opdracht gegeven om de Wierickerschans en de andere verdedigingswerken aan de Oude Rijn te vervangen door forten die aan alle kanten even verdedigbaar waren. De bouw van Fort Wierickerschans werd geleid door ingenieur Anthonie Smits, en werd binnen enkele maanden voltooid.
Wierickerschans na het Rampjaar
De Fransen vertrokken in november 1673 uit Woerden en Utrecht. Kort daarna werd besloten de Oude Hollandse Waterlinie droog te malen. Ook werden er plannen gemaakt voor een mogelijke nieuwe inzet van de Oude Hollandse Waterlinie. Volgens deze plannen zou Woerden voortaan wél moeten worden verdedigd. Door de bouw van nieuwe vestingwerken in Woerden rond 1700, en de aanleg van nieuwe forten ten oosten van Woerden in 1748 kwam Fort Wierickerschans definitief achter de Oude Hollandse Waterlinie te liggen.
Fort Wierickerschans is daarna gebruikt als opslagplaats voor militair materieel, vooral buskruit. Tussen 1824 en 1875 was het zelfs het landelijk Hoofddepot van ’s Rijks Buskruit. Wekelijks voeren er schepen vanuit het fort naar verschillende vestingsteden in Nederland. Het fort bleef in gebruik als opslagplaats tot in de jaren 1960, en pas in 1998 verloor het zijn militaire status.
Binnen het fort bevinden zich oude en interessante panden. Zo zijn er een poortgebouw uit 1783, kruitmagazijnen uit 1747, 1783 en 1828, een kuiphuis uit 1828 en officierswoningen en manschapsverblijven uit het begin van de 19e eeuw. Behalve cultuurhistorisch is het fort tegenwoordig ook als natuurgebied van belang. Fort Wierickerschans is een rijksmonument.
Fort Wierickerschans bezoeken?
Het terrein van Fort Wierickerschans is voor individuele bezoekers toegankelijk van maandag t/m vrijdag tussen 9.00 uur en 16.00 uur. Het is echter mogelijk dat het fort exclusief verhuurd is. De beheerder raadt daarom aan vooraf te bellen. De gebouwen zijn niet voor individueel bezoek toegankelijk.